İstanbul Sanat Dergisi olarak; Hayalbaz Tiyatro’nun kurucusu, yönetmen, yazar ve oyuncu Mehmet Erbil ile keyifli bir röportaj gerçekleştirdik. “Özellikle günümüzde, bireyselleşmenin ve dijitalleşmenin arttığı bir çağda, tiyatro hâlâ fiziksel olarak bir araya gelmeyi, canlı bir deneyimi paylaşmayı mümkün kılan nadir bir sanat dalıdır” diyen Mehmet Erbil, tiyatronun sosyal bir dönüştürücü ve iyileştirici bir gücü olduğunu vurguladı.
Bugün, 27 Mart Dünya Tiyatro Günü.. Öncelikle sizin için tiyatronun anlamı nedir?
Tiyatro, benim için bir sahne sanatından çok daha fazlası. İnsan olma hâlinin en yalın ve en etkileyici biçimde anlatıldığı bir alan. Aynı zamanda bir buluşma noktası; oyuncuların ve seyircilerin ortak bir hayali, ortak bir anı paylaştığı, bir araya geldiği yer. Dünya Tiyatro Günü’nün de aslında bu gücü hatırlamak ve hatırlatmak için önemli bir fırsat olduğunu hep düşünmüşümdür. Özel günler var ederek olanı hatırlatmanın bir yolunu bulmuşuz; anneler, çocuk hakları, insan hakları, Çevre Günü gibi kavramları elbette bir güne sığdırmak mümkün değildir. Fakat tıpkı bir çalar saatin bizleri uyandırması ya da yapacağımız şeyleri hatırlatması hususunda değer arz etmektedir. Bugünün de böylesi bir rolü vardır; tiyatroyu bir kez daha anımsamak ve özümsemek.
Hayalbaz Tiyatro’yu kurarken çocuk tiyatrosuna yönelmenizin temel sebebi neydi?
Birleşmiş Milletler genelgesine göre, 0-18 yaş arası kişilere çocuk denir. Ancak büyük yazar Yaşar Kemal, “Çocuklar insandır” der. Tiyatroyu insanın en samimi ve değerli hali olan çocuklara yapmak, adaletsizliğe ve haksızlığa karşı gelmek ile eş değerdir benim için. Yazık ki çocuklar yani “insanlar”, gerek dünyada gerek ise kendi coğrafyamızda büyük haksızlığa uğramaktadır. Eğitim, ekonomik, siyasal ve sanatsal alanda da… Biz, Hayalbaz Tiyatro olarak onlarla sahnede bir araya geldiğimizde sadece bir oyun sunmuyoruz; onlara hayal kurmayı, düşünmeyi, sorgulamayı hatırlatıyoruz. Çocuklar henüz kalıpların içinde sıkışmamış, dünyayı keşfetmeye açık bireylerdir. Onlara tiyatro aracılığıyla anlatılan her şey, hayal dünyalarında başka şekiller alıyor, biçimleniyor, büyüyor ve anlam kazanıyor. Bu yüzden, Hayalbaz Tiyatro’nun temelinde her zaman çocuklarla kurulan sahici ve samimi bir bağ vardır.
Çocuk tiyatrosu denildiğinde çoğu zaman eğitici içerikler bekleniyor. Hayalbaz Tiyatro’nun böyle bir misyonu var mı?
Tarih boyunca özellikle bizde tiyatro bir eğitim aracı olarak görülmüş ve eğiten, öğreten içerikler sunulma çabasına girilmiştir. Oysa tiyatro öğretmek için değil, yaşamak için vardır. Bana göre çocuklara tiyatro yapanlar sadece “bilgi vermek” amacıyla sahneye çıkarsa, seyirciyle arasına mutlak bir mesafe koyar, ast olan amacın dışında kalır. Oysa biz, çocuklarla beraber aynı hayale ortak olup, aynı macerayı yaşamak istiyoruz. Onların hayal gücünü harekete geçirmek, birlikte oyun kurmak, sahnede kolektif bir bağ kurmayı istiyoruz. Bizim eğitmek gibi bir kaygımız ve amacımız yok, çünkü tiyatro zaten kendiliğinden bütünsel bir deneyim sunar.
Tiyatronun sosyal yaşam üzerindeki etkisini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tiyatro, bir toplumun görmesi gerektiğini ya da nasıl bir toplum olduğunu onlara yansıtan büyük bir aynanın kendisidir. Ayna hiç olmayan bir görüntüyü yansıtabilir mi? Yansıtamaz. William Shakespeare’in dediği gibi; “Dünya nir tiyatro sahnesidir, bizler ise bu sahne üzerindeki oyuncularız.” Tiyatro öncelikle insanları bir araya getirir, farklı hikâyeleri anlamalarını sağlar, empati kurmalarına yardımcı olur. Özellikle günümüzde, bireyselleşmenin ve dijitalleşmenin arttığı bir çağda, tiyatro hâlâ fiziksel olarak bir araya gelmeyi, canlı bir deneyimi paylaşmayı mümkün kılan nadir bir sanat dalıdır. Bu yüzden tiyatronun sosyal bir dönüştürücü ve iyileştirici bir gücü olduğu savunuyorum.
Türkiye’de çocuk tiyatrosunun geleceğini nasıl görüyorsunuz?
Çocuk için yapılan tiyatro, son yıllarda daha fazla ciddiye alınmaya başlandı. Ancak hâlâ önümüzde alınması gereken uzun bir yol var. Sanırım çocuk oyunlarının sadece “çocukça” olmaması gerektiğini kabul etmek, bu konuya gerçek bir önem kazandırabilir. Bizler, yani çocuklara tiyatro yapanlar, başta belirttiğim birçok alanda haksızlığa uğrarken, kendi alanımızda hak ettiği estetik ve sanatsal değeri vermek mecburiyetindeyiz. Umarım ilerleyen yıllarda çocuklar için yapılan tiyatro, sadece eğitimci bir yapı ve düzeysiz eğlence anlayışından ve didaktik yapıdan sıyrılarak, sanatsal bir üretim alanı olarak daha da güçlenecektir.
Dünya Tiyatro Günü vesilesiyle tiyatro severlere ve çocuklara bir mesajınız var mı?
Var… Tiyatro izleyin, tiyatro yapın, tiyatroyla düşünün! Sahne, bir hikâyenin hayat bulduğu yerdir. Özellikle yetişkinlere söyleyeceğim tek şey şu: Oyunu hiç bırakmayın. Çünkü oyun, yaşamın en samimi hâlidir.
Mehmet Bey, son olarak okurlarımız ve tiyatro severler sizin oyunlarınızı ve sizi nerede izleyebilirler?
Hayalbaz Tiyatro olarak bu yıl 18. kuruluş yıl dönümümüzü kutluyoruz. 2007 yılından bu yana çocuklar için nitelikli tiyatro metni ve oyunlar sahnelemek için yoğun mesai harcamaktayız. Ben ve ekip arkadaşlarım, sevgili İlayda Buse Uyar, Eray Zerkes, İlker Aksu ve bizimle birlikte daha önce sahne almış kıymetli oyun arkadaşlarımız çocuklara değer vermekte ve dünyalarında önemli bir yeri olan çocuklar için olağanüstü çaba sarf etmektedir. Bu değerli yolculukta birlikte yürüdüğümüz ve büyük bir parçamız olan sevgili şair ve yazar Sunay Akın’ın kurucusu olduğu İstanbul Oyuncak Müzesi’nin tiyatro sahnesinde bizi ve oyunlarımızı izleyebilecekleri gibi @hayalbaztiyatro ve www.hayalbaztiyatro.com adresinden takip edebilirler.
Bu güzel söyleşi için çok teşekkür ederiz Mehmet Bey…
Ben teşekkür ederim. Tiyatro ile kalın…
